انتشار CO₂ در سال ۲۰۲۵ رکورد تاریخی زد | فاجعه اقلیمی در راه است

گزارش «بودجه جهانی کربن 2025» پیش‌بینی می‌کند امسال میزان انتشار 38.1 میلیارد تُن دی‌اکسیدکربن حاصل از سوخت‌های فسیلی ثبت شود؛ افزایشی 1.1 درصدی که آن را به بیشترین میزان تاریخ می‌رساند.

اگرچه بسیاری از کشورها در مسیر کربن‌زدایی از نظام انرژی پیشرفت کرده‌اند، اما این تلاش‌ها برای جبران رشد روزافزون تقاضای انرژی در جهان کافی نیست. در شرایطی که هیچ نشانه‌ای از کاهش ضروری و فوری انتشار جهانی دیده نمی‌شود، غلظت CO₂ در جو همچنان افزایش می‌یابد و پیامدهای خطرناک گرمایش زمین نیز تشدید می‌شود.

بر اساس این گزارش، انتشار ناشی از تغییر کاربری زمین (شامل جنگل‌زدایی) در سال 2025 حدود 4.1 میلیارد تُن برآورد شده است؛ بنابراین مجموع انتشار کربن نسبت به سال 2024 اندکی کمتر خواهد بود.

بودجه کربن پس از 2025: زمان تقریباً تمام شده است

در گزارش جدید آمده است که بودجه کربن باقی‌مانده برای محدود کردن گرمایش جهانی به 1.5 درجه سانتی‌گراد «تقریباً تمام شده» است.

پروفسور پیر فریدلینگشتاین از مؤسسه سامانه‌های جهانی دانشگاه اکستر، که هدایت این مطالعه را بر عهده داشته، می‌گوید: «با ادامه روند افزایشی انتشار CO₂، حفظ گرمایش جهانی زیر 1.5 درجه دیگر واقع‌بینانه نیست. بودجه کربن باقی‌مانده معادل 170 میلیارد تُن CO₂ در صورت ادامه وضعیت فعلی پیش از سال 2030 به پایان می‌رسد.»

او هشدار می‌دهد که تغییرات اقلیمی اکنون در حال تضعیف توان جذب کربن در خشکی و اقیانوس‌ها است؛ سیگنالی آشکار از سیاره زمین مبنی بر اینکه انتشار باید به‌طور چشمگیر کاهش یابد.

حوضه‌های ترسیب کربن زیر فشار

گزارش امسال، که هم‌زمان با انتشار مقاله‌ای در نشریه Nature منتشر شده، اثرات تغییرات اقلیمی بر سینک‌های کربن خشکی و اقیانوس را بررسی می‌کند.

یافته‌ها نشان می‌دهد 8 درصد از افزایش غلظت CO₂ در جو از سال 1960 تاکنون، ناشی از تضعیف توان جذب کربن در طبیعت بوده است.

با پایان الگوی اقلیمی ال‌نینوی 2023-2024 که موجب گرما و خشکسالی در بسیاری مناطق شد ظرفیت جذب CO₂ در خشکی‌ها به سطح پیش از ال‌نینو بازگشته است.

اما اثر ترکیبی تغییرات اقلیمی و جنگل‌زدایی موجب شده جنگل‌های گرمسیری جنوب‌شرق آسیا و بخش‌های بزرگی از آمریکای جنوبی از جذب‌کننده کربن به منبع انتشار تبدیل شوند.

پروفسور کورین لوکره از دانشگاه شرق انگلیس می‌گوید: تلاش‌های مقابله با تغییر اقلیم قابل مشاهده است؛ اکنون 35 کشور توانسته‌اند ضمن رشد اقتصادی، انتشار خود را کاهش دهند—دو برابر بیشتر از یک دهه قبل. اما این پیشرفت‌ها هنوز بسیار شکننده‌اند و به کاهش پایدار انتشار جهانی منجر نشده‌اند.

کجا انتشار کربن در حال تغییر است؟

پیش‌بینی‌ها برای سال 2025 نشان می‌دهد:

• چین: افزایش 0.4 درصدی انتشار؛ رشد کمتر به دلیل افزایش چشمگیر انرژی‌های تجدیدپذیر.
• هند: افزایش 1.4 درصدی؛ کاهش رشد به‌دلیل شروع زودهنگام موسمی و کاهش نیاز سرمایشی.
• ایالات متحده: افزایش 1.9 درصدی انتشار.
• اتحادیه اروپا: افزایش 0.4 درصدی به‌دلیل زمستان سردتر و عوامل دیگر.
• ژاپن: کاهش 2.2 درصدی انتشار.
• سایر نقاط جهان: افزایش 1.1 درصدی.

گلن پیترز، پژوهشگر ارشد مرکز تحقیقات بین‌المللی اقلیم (CICERO)، می‌گوید: 10 سال از توافق پاریس می‌گذرد، اما انتشار CO₂ فسیلی همچنان بی‌وقفه رو به افزایش است. اکنون شواهد محکمی داریم که فناوری‌های پاک مؤثر و مقرون‌به‌صرفه‌اند و می‌توانند انتشار را کاهش دهند.

کدام مواد انتشار را افزایش داده‌اند؟

پیش‌بینی‌ها برای 2025 نشان می‌دهد:

• زغال‌سنگ: +0.8٪
• نفت: +1٪
• گاز طبیعی: +1.3٪

در بخش حمل‌ونقل:

• هواپیمایی بین‌المللی: افزایش 6.8 درصدی (بالاتر از دوران پیشاکرونا)
• کشتیرانی بین‌المللی: بدون تغییر

در بازه 2015–2024، انتشار ناشی از جنگل‌زدایی دائمی بالا و حدود 4 میلیارد تُن CO₂ در سال باقی مانده است.

در مقابل، جنگل‌کاری، احیای جنگل و رشد طبیعی جنگل‌ها توانسته‌اند حدود نصف این انتشار را جبران کنند.

مجموع انتشار CO₂ (فسیلی + تغییر کاربری زمین) در دهه اخیر سالانه 0.3٪ رشد داشته—بسیار کمتر از دهه پیش که 1.9٪ بود.

نتایج کامل این پژوهش در نشریه Nature منتشر شده است.